یکی از مهمترین و اصلیترین رازهای موفقیت هر معاملهگر در بازار فارکس، مدیریت عواطف و احساسات است. معاملهگری که دانش تکنیکال و فاندامنتال بسیار خوبی داشته باشد، زمانی میتواند در معاملات خودش به موفقیت برسد که بتواند عواطف، احساسات، ترس و طمع خودش را مدیریت کند. در صورتی که میخواهید عواطف و احساسات خود را به خوبی مدیریت کنید، باید روانشناسی بازار را یاد بگیرید و خودتان را با قواعد و قوانین بازی سازگار کنید وگرنه دیر یا زود از گردونه رقابت خارج خواهید شد.
در این مقاله قصد داریم با مفهوم روانشناسی بازار یا روانشناسی معاملهگری آشنا شویم و ببینیم که معاملهگران حرفهای، موفق و کارکشته چگونه عواطف و احساسات خود را کنترل و مدیریت میکنند. توجه داشته باشید که معاملهگران حرفهای هم گاهی در مدیریت عواطف خود اشتباه میکنند. پس آموختن در زمینه روانشناسی بازار از واجبترین کارهایی است که یک معاملهگر باید انجام دهد. در صورتی که شما هم تمایل دارید با این مفهوم مهم و تعیینکننده آشنا شوید تا پایان این مقاله با ماه همراه شوید.
روانشناسی بازار یا روانشناسی معامله گری چیست؟
کسب و حفظ نگرش و طرز فکر درست و علمی در بازار فارکس، یکی از مهمترین عواملی است که ما را به یک معاملهگر موفق تبدیل میکند. در صورتی که میخواهید در معاملات فارکس به موفقیت برسید باید روانشناسی بازار یا روانشناسی معاملهگری را به خوبی یاد بگیرید و سعی کنید آموزههای این نوع روانشناسی را در معاملات خود به کار ببندید. در ادامه تعریفی مختصر از این روانشناسی معاملهگری ارائه شده است:
منظور از روانشناسی بازار، نگرش و طرز فکر معاملهگر در زمانی است که دارد در بازار فعالیت میکند. نگرش معاملهگر نقشی بارز و تعیینکننده در موفقیت او دارد و باعث میشود که رشد یا افت کند. در بسیاری از مواقع سودها و زیانهای چشمگیری که معاملهگران تجربه میکنند از نگرش و درکی که از بازار دارند، نشئت میگیرد.
انواع احساسات تاثیرگذار بر معامله گر
انسان یک سری عواطف و احساسات ذاتی دارد که در معاملات او تأثیر چشمگیر و قابل توجهی دارند. به عنوان مثال تعصبات انسان را در نظر بگیرید. گاهی معاملهگر به خاطر تعصباتی که دارد در یک معامله میماند و درصد قابل توجهی از دارایی خودش را به خاطر این انتخاب اشتباه از دست میدهد. در صورتی که علم روانشناسی بازار را یاد بگیرید، تحت تأثیر عواطف و احساسات قرار نمیگیرید یا خطر افتادن در دام عواطف و تعصبات کمتر میشود. در ادامه به یک سری از عواطف و احساساتی که روی معاملهگر تأثیر میگذارد اشاره شده است:
- طمع
- خوشحالی و رضایت
- ترس
- انتقام یا تلافی
- غرور
- تعصبات
هر کدام از این عواطف و احساسات تأثیر مخصوص به خودشان را دارند. توجه داشته باشید که یک معاملهگر به احتمال زیاد همه این احساسات را ندارد. به عنوان مثال در یک معاملهگر حس انتقام یا طمع وجود ندارد ولی ترس بیشتر خودش را نشان میدهد. شما به عنوان یک معاملهگر باید آن دسته از احساسات و عواطفی که بیشتر روی شما تأثیر میگذارد را پیدا کنید و برای مدیریت آنها مطالعه، تمرین و تلاش کنید. در ادامه توضیحی مختصر در مورد این احساسات ششگانه ارائه شده است:
1. طمع (Greed)
اولین حسی که در معاملهگران وجود دارد و کنترل آن ضرورت دارد، طمع است. انسان طمعکار معمولاً نمیتواند درست تصمیم بگیرد و همیشه در رؤیاهای خودش سیر میکند. او وقتی یک روند صعودی به اوج خودش رسیده باز هم سعی میکند در موقعیت خود بماند و در نتیجه سودی که کرده افت میکند. غلبه بر طمع یکی از سختترین کارها برای اغلب معاملهگران است.
توجه داشته باشید که طمع چیز بدی نیست و یکی از خصیصههای اصلی و اساسی انسانها است که کم و بیش در جوامع مختلف بشری وجود دارد. هر کس تمایل دارد عملکرد، بازده و سود خود را کمی افزایش دهد. این احساس در انسانهای تنبل هم وجود دارد. وجود طمع در انسان تا حد ضروری است و زمینه پیشرفت و حرکت او را فراهم میکند. اصلاً همین طمع است که برخی افراد را به سمت معاملهگری در بازار فارکس سوق میدهد.
نکتهای که وجود دارد این است که قرار نیست طمع را در وجود خود سرکوب کنیم و از بین ببریم بلکه قرار است آن را مدیریت کنیم که به ما زیان نرساند. در بازار فارکس و به طور کلی بازارهای مالی به افراد طمعکار یا طماع، «خوک» هم گفته میشود و یک جمله قدیمی وجود دارد که میگوید: «خوکها سلاخی میشوند.» به این معنا که افراد طمعکار همیشه زیان خواهند کرد.
یکی از اشتباههای رایج و متداول برخی از معاملهگران طمعکار این است که مدام به حجم یک موقعیت خاص اضافه میکنند؛ به این امید که آن موقعیت طبق پیشبینیها و تحلیلها عمل کند و سودآوری بالایی داشته باشد. حال اگر همه چیز طبق برنامه پیش نرفت، آن موقع چه باید کرد؟ چنین وضعیتی برای معاملهگران مبتدی و غیرحرفهای زیاد اتفاق میافتد.
یکی دیگر از دامهایی که غالباً معاملهگران مبتدی در آن گرفتار میشوند، استفاده از لوریج یا اهرم بالا است. برخی از این معاملهگران به سودای رسیدن به سود زیاد، یک اهرم بالا انتخاب میکنند و بخش قابل توجهی از دارایی خود را از دست میدهند؛ بنابراین طمع یکی از عواطفی است که در هنگام روانشناسی بازار باید اهمیت بالایی برای آن قائل شویم.
2. خوشحالی و رضایت (Euphoria)
یکی دیگر از احساسات و عواطف مهم در بازار فارکس که بسیاری از معاملهگران آن را در وجود خود حس میکنند، احساس رضایت و خوشحالی است. معلوم است که وقتی همه چیز طبق تحلیلها و پیشبینیهای ما جلو میرود، خوشحال میشویم و احساس بسیار خوبی به ما دست میدهد. احساس رضایت و خوشحالی معمولاً سبب میشود که معاملهگر به حجم موقعیت خود اضافه کند و به همین خاطر برخی از متخصصان، حس خوشحالی و رضایت را نوعی طمع ارزیابی میکنند. با پیروزی، اعتماد به نفس معاملهگر روز به روز بیشتر میشود و همین اعتماد به نفس کاذب است که معاملهگر را به سمت باز کردن معاملات و موقعیتهای بیشتر ترغیب و تشویق میکند.
بسیاری از معاملهگران معمولاً بزرگترین شکستهای خود را بلافاصله پس از بزرگترین پیروزیهای خود تجربه میکنند؛ زیرا این پیروزی بزرگ آنها را خوشحال و راضی کرده و باعث شده که نتوانند تصمیمهای درست بگیرند. به همین خاطر است که باید برای کنترل این حس رضایت و خوشحالی برنامه داشته باشیم و اجازه ندهیم که تصمیمهای اشتباه عیشمان را به عزا تبدیل کند.
3. ترس (Fear)
یکی دیگر از مهمترین عواطف و احساساتی که اغلب معاملهگران تجربه میکنند، ترس است. این احساس کاملاً ذاتی و طبیعی است و به سرگذشت بشریت در طول تاریخ برمیگردد. البته این حس در بسیاری از مواقع برای معاملهگران خوب است و جلوی زیان دیدن آنها را میگیرد ولی در برخی مواقع هم مشکلات خاص خودش را دارد و موجب میشود که معاملهگران از ترس از دست دادن سرمایه خود وارد موقعیتهای سودآور هم نشود. گاهی هم قبل از اینکه یک روند صعودی به اوج خودش برسد، معاملهگر از موقعیت خارج میشود؛ چون میترسد سودی که تاکنون نصیبش شده از دست برود.
انسان هم مثل سایر جانوران وقتی با یک موقعیت خطرناک و تهدیدآمیز روبرو میشود، میترسد. موقعیت تهدیدآمیز در بازار فارکس، معاملات زیانده است. در صورتی که بتوانید این احساس را به خوبی مدیریت کنید میتوانید جلوی زیان خود را بگیرید ولی اگر نتوانید به خوبی از عهده مدیریت آن برآیید ممکن است با مشکلات زیادی مواجه شوید که یکی از این مشکلات، عدم سودآوری در بازار فارکس است. از این رو است که مسئله ترس یکی از مؤلفههای اصلی روانشناسی بازار است.
بیان این نکته لازم است که کنترل ترس واقعاً دشوار است؛ چون تا حدود زیادی به ژنتیک و شیوه تربیت انسان برمیگردد. معاملهگران و تحلیلگران بر این باور هستند که استفاده از حد زیان یا حد ضرر یکی از بهترین روشها برای غلبه بر ترس است و باعث میشود که در معاملات خودمان با هوشیاری و آگاهی بیشتری رفتار کنیم. منشأ ترس بسیاری از معاملهگران، زیانهای متعددی است که در بازار فارکس تجربه کردهاند.
یکی دیگر از مشکلاتی که ترس به وجود میآورد، عدم اعتماد به تحلیل تکنیکال است. گاهی تحلیلهای تکنیکال الگوهای بازگشتی صعودی را به ما نشان میدهد ولی چون معاملهگر میترسد که روند نزولی ادامه پیدا کند، ترجیح میدهد که از موقعیت خیلی زود خارج شود یا وارد این موقعیت نشود.
ترس از وارد نشدن به یک موقعیت و ترس از دادن سود هم یکی دیگر از انواع ترس است که باید به آن توجه ویژه کرد. معاملهگران بهتر است برخی روزها استراحت کنند و اصلاً هیچ معاملهای انجام ندهند. مشکل این است که برخی معاملهگران مبتدی که برنامه معاملاتی ندارند، همیشه یک موقعیت را برای خودشان سودآور ارزیابی میکنند و تمایل دارند که وارد آن شوند. دریغ از اینکه ورود به موقعیتهای متعدد و عدم داشتن برنامه معاملاتی میتواند مشکلات زیادی به وجود بیاورد.
4. انتقام یا تلافی (Revenge)
یکی از احساسات جدی معاملهگران در بازار فارکس، انتقام یا تلافی است که ریشه در ترس انسان دارد. به عنوان مثال یک معاملهگر در یک نقطه مشخص از بازار، باید وارد یک موقعیت شود ولی این کار را انجام نمیدهد؛ چون میترسد که تحلیلهایش اشتباه از آب دربیاید و ضرر کند. معاملهگر وارد موقعیت نمیشود و اتفاقاً آن موقعیت در همان جهتی حرکت میکند که او پیشبینی کرده بود. این موضوع سبب میشود که معاملهگران مبتدی از کوره دربروند و برای انتقام گرفتن از خودشان وارد موقعیت شوند. این ورود به موقعیت، عاقبتی جز زیان ندارد. گاهی معاملهگران باید همه چیز را رها کنند و چون رود در دل بازار فارکس جاری شوند.
البته مسئله تلافی یا انتقام در موقعیت زیان هم رخ میدهد. وقتی یک معاملهگر در معاملات خودش زیان میکند، ممکن است ناراحت و حتی خشمگین شود. این خشم یا ناراحتی او را به اتخاذ یک تصمیم اشتباه وامیدارد و باعث میشود که بدون برنامهریزی و مدیریت ریسک در صدد جبران زیان برآید. این حس تلافی و انتقام برای جبران زیان باعث میشود که معاملهگر وارد یک معامله اشتباه دیگر شود و بیشتر زیان کند. از این رو است که معاملهگران مبتدی و حرفهای باید به دو نکته توجه ویژه داشته باشند:
- هیچ چیزی به صورت کامل و 100 درصدی در بازار فارکس وجود ندارد. در واقع ذات بازارهای مالی خصوصاً بازار فارکس آمیخته با شک و عدم قطعیت است.
- نکته دوم این است که حد سود و حد زیان دوستان و رفقای شما هستند. این امکانات و ابزارها به این خاطر طراحی شده که معاملهگران بتوانند سود خود را به حداکثر و زیان خود را به حداقل برسانند.
5. غرور (Pride)
یکی دیگر از مشکلات و موانعی که معاملهگران با آن روبرو هستند، غرور است. گاهی اوقات غرور معاملهگر جلوی موفقیت او در زمینه معاملهگری را میگیرد. برخی انسانها در روابط اجتماعی یا حتی کسب و کار خود چنین اخلاقی دارند. آنها دوست ندارند یا نمیخواهند اشتباهات و مشکلات خودشان را بپذیرند و از اقدامات اشتباه خود بیاموزند. همین عدم تمایل به آموزش باعث سقوط معاملهگر میشود. گاهی معاملهگران به طور مداوم زیان میکنند ولی زیان خود را به شانس، اقبال، حرکت ستارگان و غیره نسبت میدهد. حاضر نیستند وقت و انرژی بگذارند و معاملهگری را به صورت حرفهای یاد بگیرند. اگر واقعاً خواهان موفقیت هستید، باید غرور را کنار بگذارید و در یک دوره جامع آموزشی شرکت کنید. همچنین سعی کنید در حین معاملهگری مدام در حال یادگیری باشید. یک دفتر معاملاتی بردارید و به صورت روزانه انتخابهای درست و اشتباه خود را در آن ثبت کنید. این دفتر پس از مدتی به معلم و راهنمای شما در انتخاب موقعیت درست یا غلط تبدیل میشود.
6. تعصبات (Bias)
یکی دیگر از مشکلاتی که ریشه در ترس، رضایت یا غرور معاملهگر دارد، تعصب او است. ممکن است معاملهگر یک جمله خاص از یک معاملهگر معروف و کاردرست بخواند و تصور کند که آن جمله در تمام شرایط بازار درست است. گاهی مواقع معاملهگران در شرایط خاصی از بازار تصمیمی میگیرند و آن تصمیم باعث سودآوری آنها میشود. برخی معاملهگران به این نتیجه میرسند که در تمامی شرایط بازار آن تصمیم درست است.
یکی دیگر از مدلهای تعصب را میتوان در تحلیلهای تکنیکال و فاندامنتال مشاهده کرد. گاهی معاملهگر تصور میکند که تحلیل او کاملاً درست است و به همین خاطر به صورت مداوم به حجم معامله خودش اضافه میکند. حتی اگر نمودار مربوط به آن جفت ارز نزولی شود، باز هم معاملهگر از موقعیت خارج نمیشود؛ چون تصور میکند که آن تحلیل در هر شرایطی درست است. تعصب در فارکس انواع مختلفی دارد. در ادامه به انواع تعصبات در بازار فارکس اشاره خواهیم کرد:
1. تعصب تأیید
یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین تعصباتی که برخی معاملهگران با آن روبرو هستند، تعصب تأیید است. اگر دقت کرده باشید انسان تمایل دارد با کسانی همنشین باشد و به حرفهای افرادی گوش کند که با او موافق و همنظر هستند. برخی از سرمایهگذاران و معاملهگران هم بیشتر دنبال تحلیلها، خبرها و مطالبی هستند که با تحلیلها و نظرات آنها موافق و سازگار باشد. در صورتی که تمایل دارید با وجود این نوع از تعصب در وجود خودتان مخالفت کنید، سعی کنید نظرها و تحلیلهای مخالف را هم بشنوید و بخوانید. با مطالعه این نظرها تصمیمها و استراتژیهای بهتر و منطقیتری اتخاذ میکنید و میتوانید معاملات بهتری انجام دهید.
2. تعصب قماربازان
یکی از تعصباتی که بسیاری از معاملهگران در آن گرفتار میشوند، تعصبات قماربازان است. فرض کنید که یک جفت ارز به مدت 5 روز متوالی روند صعودی داشته است. یک معاملهگر که تاکنون به صورت متوالی 5 روز سود کرده، بر اساس تجربیات خودش و بدون هیچ دلیل خاصی میگوید که بازار در روز ششم نزولی خواهد شد. در نتیجه در ابتدای روز ششم برای فروش جفت ارز مورد نظر خود اقدام میکند. توجه داشته باشید که او بدون دلیل و تنها بر اساس تجربیات خودش در گذشته دست به این کار زده است.
توجه داشته باشید که ممکن است چنین اتفاقی در بازار بیفتد و طبق پیشبینی آن معاملهگر، بازار نزولی شود. اگر بازار کاهشی شد که آن معاملهگر در باور و تعصبی که دارد، ثابتقدمتر و محکمتر میشود. این در حالی است که در بسیاری از مواقع چنین اتفاقی نمیفتد و بازار نزولی نمیشود. گاهی مواقع بهتر است معاملهگران از تکیه بر تعصبات خود دست بردارند و تلاش کنند تحولات بازار را از دید فاندامنتال و تکنیکال بنگرید تا بتوانید تصمیمات درستتر و بهتری بگیرید.
3. تعصب حفظ موقعیت
انسانها معمولاً از تغییر موقعیت خوششان نمیآید و سکون و دایره امن کنونی را بیشتر میپسندند. این در حالی است که بیشتر موقعیتها، فرصتها و سودها در خارج از دایره امنیت و راحتی ما قرار دارند. در صورتی که تمایل دارید در تعصب حفظ موقعیت گرفتار نشوید، تلاش کنید که موقعیتها و فرصتهای جدید را شناسایی و بر اساس این موقعیتها معامله کنید. به عنوان مثال زمانی بازار بورس ایران دیگر از سودآوری افتاده و وارد دوران زیان خود شده بود ولی باز هم برخی سرمایهگذاران پول خود را به سمت این بازار میآوردند و تصور میکردند که به زودی این بازار دوباره صعودی میشود.
به قول سعدی «گاهی معاملهگر خود به چشم خویشتن میبیند که جانش میرود» و دارد سرمایهاش را از دست میدهد ولی باز هم به خاطر تعصب حفظ موقعیت ترجیح میدهد که از موقعیت کنونی خارج نشود تا دوباره بازار صعودی شود. اگر دنبال سود هستید و میخواهید از طریق معاملهگری ثروتمند شوید، باید از لاک موقعیت کنونی خارج شوید.
4. تعصب گریز از ریسک
یکی از بهترین و ایدهآلترین مواقع برای معاملهگری در بازار فارکس زمانی که بازار نوسانات زیادی را تجربه میکند. در این مواقع است که میتوانید ثروت رؤیایی خودمان را رقم بزنیم و به سودی که مد نظرمان است دست پیدا کنیم. در واقع اگر یک معاملهگر این فرصت را از دست بدهد، شاید در تمام طول سال نتواند چنین سودی کسب کند.
جالب است که برخی معاملهگران دقیقاً لحظاتی که بازار نوسانی است، ترجیح میدهند ریسک نکنند و وارد بازار نشوند. به عقیده آنها بازار در چنین روزهایی طوفانی است و بهتر است معامله نکنند تا طوفان از بین برود و سپس وارد معامله شوند. در صورتی که تشنه موفقیت و کسب سود بالا هستید، سعی کنید روی تعصب گریز از ریسک کار کنید؛ چون این تعصب باعث میشود به یک معاملهگر حرفهای و ثروتمند تبدیل نشوید. البته منظور ما این نیست که بیمحابا ریسک کنید و به اصطلاح دل را به دریا بزنید. ابتدا محاسبات لازم را انجام دهید، ریسک معاملات خود را محاسبه کنید و سپس وارد معامله شوید. در واقع همان قدر که ریسک مهم است، مدیریت ریسک هم اهمیت دارد.
5. تعصب گله ای
یکی از مشکلاتی که اغلب معاملهگران مبتدی دارند این است که اگر یک دسته از معاملهگران در یک جهت خاص حرکت کنند، معاملهگران مبتدی هم از آنها پیروی میکنند. به این نوع تعصب، تعصب گلهای گفته میشود و بیشتر برای معاملهگران مبتدی در دام این نوع تعصب گرفتار میشوند. در صورتی که میخواهید در زمینه معاملهگری موفق باشید و معاملاتی درست و هوشمندانه انجام دهید باید بیش از هر چیز، مدیریت ریسک انجام دهید و بر اساس تحلیلهای فاندامنتال یا تکنیکال حرکت کنید. وارن بافت به عنوان یکی از سرمایهگذاران بزرگ تاریخ میگوید:
حریص باشید وقتی دیگران میترسند و بترسید وقتی دیگران حریص شدهاند.
معاملهگر بزرگی همچون وارن بافت به خوبی میداند که معاملهگری بر اساس تعصب گلهای چه مشکلات و آسیبهایی دارد. یکی از مشکلاتی که باعث میشود معاملهگران در بازار ارزهای دیجیتال ضرر کنند همین است. آنها وقتی معاملهگران به سمت بیتکوین میروند، آنها هم برای خرید بیتکوین اقدام میکنند ولی هیچ تخصص یا آشنایی خاصی با این بازار ندارند و به همین خاطر هم شکست میخورند. در صورتی که میخواهید در زمینه معاملهگری به سود برسید و ثروتمند شوید باید از تفکرها و تعصبهای گلهای بپرهیزید.
6. تعصب نفرت داشتن از ضرر
یک سری از تعصبات مثل پنج تعصبی که پیش از این بیان شد تعصبات شناختی هستند. تعصب نفرت داشتن از ضرر صرفاً یک تعصب احساسی است. گاهی ارزش یک جفت ارز یا دارایی به قدی افت میکند که اصلاً انسان دوست ندارد که در مورد فروختن آن دارایی یا جفت ارز فکر کند. در این مواقع افراد ترجیح میدهند که آن دارایی را حفظ کنند تا روزی روزگاری ارزش آن بیشتر شود تا بتوانند آن را بفروشند و با این کار از زیان جلوگیری کنند. در این گونه مواقع افراد در دام تعصب نفرت داشتن از ضرر گرفتار میشوند.
اگر درست فکر کنیم میتوانیم آن داراییهایی که افت کرده را بفروشیم و با پول آن روی یک جفت ارز یا دارایی سودآور سرمایهگذاری کنیم. با این کار خیلی زودتر میتوانیم جلوی زیان را بگیریم و زیانهای گذشته را جبران کنیم. بنابراین سعی کنید همیشه به صورت پویا در بازار حضور داشته باشید و اجازه ندهید که نفرت داشتن از زیان جلوی معاملات سودآور شما را بگیرد.
راهکارهایی برای کنترل ترس و طمع
تا به اینجای کار در مورد احساسات و عواطف در بازارهای مالی خصوصاً بازار فارکس صحبت کردیم. در صورتی که میخواهید به فرد مسلط و خبره در زمینه روانشناسی فارکس تبدیل شوید، باید بتوانید دو احساس ترس و طمع را در وجود خود به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید. در ادامه راهکارهایی برای مدیریت ترس و طمع ارائه شده است.
1. یک برنامه معاملاتی مشخص و معین داشته باشید
هر معاملهگری که میخواهد از سطح مبتدی وارد سطح حرفهای شود باید برنامه معاملاتی داشته باشد و همه چیز را به صورت شفاف و روشن در این برنامه بنویسد. البته نوشتن صرف برنامه معاملاتی کافی نیست بلکه معاملهگر باید با تمام وجودش به این معامله وفادار و پایبند باشد. اولین مزیت تعهد به برنامه معاملاتی این است که احساسات و هیجانهای معاملهگر را کنترل میکند و باعث میشود که مجبور باشد در یک چارچوب مشخص عمل کند. گاهی عدم وجود برنامه معاملاتی باعث آزادی بیش از حد معاملهگر و در نتیجه اقدامات نامناسب و غیرمنطقی از سوی او میشود.
2. سایز معاملات خود را کمتر کنید
یکی دیگر از روشهای مهمی که برای کنترل هیجانها و احساسات در بازار وجود دارد و باعث میشود با دقت و هوش بیشتری معاملات را دنبال کنید، کاهش سایز معاملات است. اگر میخواهید به یک معاملهگر حرفهای تبدیل شوید باید وارد معاملات مختلف شوید تا شیوه معامله کردن را به خوبی یاد بگیرید. در صورتی که میخواهید تعصبات، احساسات و هیجانات بیمورد سراغ شما نیاید تا حد امکان سایز معاملات خود را کاهش دهید.
وقتی حجم معاملات بالا باشد و شما بخش قابل توجهی از دارایی خود را روی یک معامله گذاشته باشید، خواه ناخواه دچار هیجان میشوید؛ چون میترسید در آن معامله دارایی خود را از دست بدهید ولی وقتی حجم معامله پایین باشد دیگر دلیلی برای ترسیدن یا هیجانزده شدن وجود ندارد. به طور کلی استرس، مغز را تحت تأثیر خودش قرار میدهد و اجازه نمیدهد که مغز تصمیمی درست و منطقی بگیرد.
3. یک دفترچه یادداشت معاملاتی داشته باشید
اگر زندگینامه بسیاری از معاملهگران موفق و معروف را مطالعه کنید، یک نکته به صورت مشترک در زندگی آنها دیده میشود. تمام آنها یک دفترچه یادداشت معاملاتی داشته و تجربیات و معاملات خود را در آن یادداشت میکردهاند. اگر بیوگرافی جسی لیورمور را مطالعه کنید، این مسئله به صورت آشکار در آن موج میزند.
وقتی جسی لیورمور به عنوان پادو برای یک کارگزاری کار میکرد، اعداد و ارقام را یادداشت میکرد و پس از مدتی متوجه شد که این اعداد و ارقام از یک الگوی مشخص و واحد پیروی میکند. در صورتی که شما هم میخواهید به یک معاملهگر توانمند و عالی تبدیل شوید، حتماً یک دفترچه بردارید و خاطرات معاملهگری، درسها، تجربیات و معاملات خود را در آن دفترچه یادداشت کنید. این کار به شما کمک میکند که پس از مدتی بتوانید تجربیات خود را بخوانید و از این تجربیات برای بهبود معاملات خود استفاده کنید.
یک نکته در بازار فارکس وجود دارد که تحلیلگران تکنیکال به آن باور و اعتقاد دارند: «تاریخ تکرار مکررات است.» در واقع اگر طالب موفقیت و پیروزی هستید باید بدانید که الگوها و تغییرات بازار به صورت مداوم تکرار میشود و اگر شما تحولات بازار و تجربیات خود را یادداشت کنید، پس از مدتی با مطالعه دفترچه یادداشت معاملاتی خود میتوانید معاملاتی بهتر و سودآورتر را تجربه کنید.
4. از متخصصان، تحلیلگران و مشاوران درس بگیرید
یک سری از معاملهگران ایرانی و خارجی هستند که در زمینه روانشناسی بازار به تخصص رسیدهاند و در وبلاگ و وبسایت خود نکات و درسهای ارزشمند زیادی را مینویسند. در صورتی که تمایل دارید روانشناسی بازار را یاد بگیرید و ترس و طمع خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید، حتماً از یادداشتها و آموزههای افراد موفق در فارکس استفاده کنید.
یکی دیگر از راههای پی بردن به روشهای معاملهگران موفق در زمینه مدیریت و کنترل احساسات، مطالعه کتابهای آموزشی و بیوگرافی است. در این کتابها هم درسها و نکات زیادی وجود دارد که به موفقیت ما در بازار کمک میکند. مطالعه بهترین کتاب های آموزش فارکس به شما کمک زیادی میکند و باعث میشود که نکات و تکنیکهای روانشناسی بازار را به بهترین شکل یاد بگیرید و به کار ببندید. اگر قصد دارید معاملهگری در بازار فارکس را با جدیت و به صورت حرفهای دنبال کنید، مطالعه کتابهای تخصصی حوزه فارکس را در دستور کار قرار دهید.
5. ذهنیت خود را در مورد معامله گری تغییر دهید
یکی از مشکلات مهمی که در بازار فارکس وجود دارد این است که معاملهگران تصور میکنند که این بازار محل بسیار خوب و ایدهآلی برای ثروتمند شدن و رسیدن به آرزوها است. همچنین برخی معاملهگری را بهترین شغل و راهی برای سریع ثروتمند شدن میدانند. این در حالی است که مسیر ثروتمند شدن از طریق معاملهگری واقعاً آسان نیست و نیاز به تلاش، فکر، تحلیل، یادگیری و مطالعه زیادی دارد. بنابراین اگر واقعاً میخواهید وارد حوزه معاملهگری شوید و این حوزه را به عنوان شغل تماموقت خود انتخاب کنید، باید ذهنیت خود را نسبت به آن اصلاح کنید.
درست است که بازار فارکس میتواند سود و بازدهی بسیار خوبی نسبت به سایر بازارهای مالی داشته باشد ولی اگر نتوانید درست تصمیم بگیرید و دانش خود را بهروزرسانی نکنید، مطمئن باشید که خیلی زود از گردونه رقابت خارج میشوید و ممکن است با استراتژی و راهکارهای اشتباه بخش قابل توجهی از دارایی خودتان را هم از دست بدهید.
6. اگر روز شما نیست معامله نکنید
برخی از معاملهگران دچار اشتباه راهبردی یا استراتژیک میشوند. آنها تصور میکنند که باید تمام موقعیتهای خوب را شناسایی و از آنها برای رسیدن به سود استفاده کنند. این مسئله یکی از مصداقهای واقعی و بارز طمع کردن است. در صورتی که قصد دارید به صورت جدی و اساسی جلوی این نوع از طمع را بگیرید، باید یک برنامه معاملاتی مشخص و معین برای خودتان طراحی کنید و طبق آن عمل کنید. موقعیتهای خوب در بازار زیاد است ولی همه این موقعیتها به شما تعلق ندارد.
7. همیشه در حال یادگیری باشید
اگر میخواهید از شدت عواطف و احساسات شما کاسته و بر میزان منطقی بودنتان اضافه شود، سعی کنید همیشه یک یادگیرنده حرفهای باشید. هیچ چیز بهتر و ارزشمندتر از یادگیری نیست و هیچ چیز مثل یادگیری نمیتواند شما را به قلهای که مد نظرتان است برساند. بنابراین تلاش کنید که از تک تک ثانیههای خود برای یادگیری استفاده کنید. یادگیری باعث میشود آمادگی بیشتر در بازار داشته باشید و بتوانید انتخابهای بهتری داشته باشید. امروز معیار موفقیت، یادگیری مستمر است. پس اگر میخواهید به موفقیت برسید، هیچ فرصتی را برای یادگیری بیشتر از دست ندهید.
8. با ریسک بسازید و آن را بپذیرید
یکی از مسائل و ابعاد بازار فارکس که هیچ گریزی از آن نیست، ریسک است. در واقع ریسک بخش جداییناپذیری از بازارهای مالی است. اگر واقعاً میخواهید در زمینه معاملهگری موفق شوید و رؤیاهای خودتان را محقق کنید، باید ریسک را بپذیرید و با آن کنار بیایید. در واقع اگر ریسک نبود، سودی هم نبود. ریسک است که سود قابل توجهی به سمت جیب مبارک شما سرازیر میکند. البته مسئلهای که وجود دارد این است که باید سعی کنید ریسک را مدیریت کنید. سعی کنید با استفاده از حد سود و حد زیان، ریسک معاملات خود را مدیریت کنید تا بتوانید به بیشترین سود ممکن برسید.
چگونه در زمینه روانشناسی بازار حرفه ای و توانا شویم؟
تا به اینجای کار تلاش کردیم با مفهوم روانشناسی بازار و عواطف و احساسات معاملهگران آشنا شویم و راهکارهایی برای کنترل ترس و طمع ارائه دهیم. در این بخش از مقاله خود میخواهیم چند راهکار و روش برای تسلط بر حوزه روانشناسی بازار ارائه دهیم. میخواهیم ببینیم که واقعاً چگونه میتوانیم مهارتهای روانشناختی خود را در بازار فارکس بهبود ببخشیم. اگر میخواهید در زمینه روانشناسی بازار حرفی برای گفتن داشته باشید و در دام عواطف و احساسات خود گرفتار نشوید، راهکارهای زیر را با دقت مطالعه کنید.
1. برای خودتان قاعده و قانون تعیین کنید
تعیین قاعده و قانون یکی از اصلیترین و مهمترین کارهایی است که به شما کمک میکند عواطف و احساسات خود را کنترل کنید و به یک متخصص واقعی در زمینه روانشناسی بازار تبدیل شوید. به عنوان مثال یکی از قوانینی که باید تعیین کنید این است که سطح تحمل ریسک به ریواردتان (Risk/Reward) چقدر است. وقتی این نسبت را تعیین کنید میتوانید خیلی بهتر وارد معاملات شوید و نقطه ورود و خروج به معاملات را تعیین کنید.
یکی دیگر از قواعد و اصولی که باید برای خودتان تعیین کنید، این است که برای هر معامله حد سود و حد زیان تعریف کنید. در صورتی که میخواهید در زمینه روانشناسی بازار عملکرد موفق و رضایتبخشی داشته باشید باید در معاملات خود از تکنیکهای مدیریت ریسک کمک بگیرید.
2. بگذارید شرایط مساعد شود، سپس معامله کنید
اگر میخواهید به یک معاملهگر برتر در بازار فارکس تبدیل شوید، همیشه اوضاع و شرایط بازار را سبک و سنگین کنید. اگر میبینید که شرایط بازار مساعد نیست، وارد معامله نشوید. اجازه دهید بازار به شرایط مورد نظر شما برسد، سپس وارد معامله شوید. یکی دیگر از حرکات اشتباهی که در بازار مشاهده میشود این است که گاهی مواقع معاملهگران حالشان خوب نیست و وارد معامله میشوند. وقتی معاملهگر حالش خوب نباشد، نمیتواند تصمیمی درست و منطقی بگیرد و به همین خاطر به مشکل میخورد و در معاملات خودش زیان میکند. بنابراین یکی از راههای حرفهای شدن در زمینه معاملهگری این است که به شرایط بازار و حال خودتان نگاه کنید. به خودتان فرصت بدهید تا شرایط پایدار شود و سپس معامله کنید.
3. آرام باشید و آرامش خود را حفظ کنید
بازار فارکس و به طور کلی بازارهای مالی مثل بورس، محیطهایی هستند که بر اساس نوسان اداره میشود ولی قرار نیست که با هر نوسان شما هم خشمگین، ناراحت، خوشحال یا افسرده شوید. اگر نتوانید به لحاظ روانی آرام بمانید و احساسات و عواطف خود را کنترل و مدیریت کنید، مطمئن باشید که خیلی زود از نظر ذهنی، جسمی و روانی آسیب میبینید و به مشکل میخورید.
اولین کاری که باید انجام دهید این است که همیشه در معاملات آرامش خود را حفظ کنید. از ابزارهایی که در بازار فارکس وجود دارد به نفع خودتان استفاده کنید. تقویم اقتصادی فارکس از ابزارهایی است که به شما کمک میکند از رویدادها اطلاع داشته باشید و از نوسانات احتمالی بازار آگاهی و اطلاع پیدا کنید.
4. خصوصیات و ویژگی های شخصیتی خود را بشناسید
اگر واقعاً میخواهید در زمینه روانشناسی بازار حرفهای عمل کنید و به تخصص برسید، هیچ راهکاری بهتر و ارزشمندتر از خودشناسی نیست. شما زمانی حرفهای میشوید که خودتان را بشناسید، خصیصهها و ویژگیهای شخصیتی خود را بدانید و سپس وارد دنیای معاملهگری شوید. وقتی بدانید که چه عواطف و احساساتی دارید، چه چیزی شما را خوشحال یا ناراحت میکند و چه چیزی روی شما اثر مثبت یا منفی دارد، مسلماً میتوانید تصمیمهای بهتر و آگاهانهتری بگیرید.
یکی از دلایلی که معاملهگران مبتدی و حتی حرفهای تمایل دارند از معاملات انتقام بگیرند، این است که شناخت درستی از خودشان ندارند و نمیدانند که بازار فارکس، بازار دوستی و دشمنی نیست. این بازار متعلق به آنهایی است که هوشمندانه فکر میکنند، به احساسات و عواطف خود مسلط هستند و تصمیمهای درست و منطقی میگیرند. اگر میخواهید در فارکس موفق شوید، کمی زمان بگذارید، مطالعه و فکر کنید و به ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی خودتان پی ببرید. خودشناسی، درمان بسیاری از دردها و مشکلات آدمی است.
5. صبر و شکیبایی را یاد بگیرید
در معاملهگری عامل پیروزی و موفقیت، صبر و شکیبایی است. اگر میخواهید به یک معاملهگر موفق تبدیل شوید، هیچ عاملی مثل فکر و صبر نمیتواند در این مسیر شما را همراهی کند. اقدام کردن بر اساس عواطف و احساساتی مثل ترس میتواند جلوی سود را بگیرد و باعث شود که خیلی زود موقعیت سودآور خود را ببندید. گاهی مواقع معاملهگران پس از مشاهده الگو های بازگشتی (پس از انتشار لطفاً لینک را اینجا قرار دهید) خیلی سریع تصمیم میگیرند و صبر نمیکنند تا تحلیل آنها خودش را نشان دهد.
در بازار فارکس اساس موفقیت، صبر، نظم و انضباط است. معاملهگرانی که این نکته مهم را رعایت میکنند، معمولاً معاملات سودآور زیادی دارند و از طرفی خیلی سریع میتوانند جلوی زیان معاملات خود را بگیرند. گاهی اوقات برای ورود به یک معامله باید کلی صبر کرد تا زمان و فرصت مناسب از راه برسد. گاهی همین صبر و حوصله به قدری حیاتی میشود که جلوی یک زیان بزرگ را میگیرد و به یک سود بزرگ منتهی میشود.
اگر حوادث اخیر بازار ارزهای دیجیتال را در نظر بگیرید متوجه خواهید شد که چقدر صبر مهم است. بیتکوین تا 60 هزار دلار رشد کرد. بسیاری از افراد مبتدی وقتی بیتکوین 55 هزار دلار شد وارد میدان شدند و بیتکوین خریداری کردند. پس از مدتی به دلیل اصلاح بیتکوین افت کرد و تا 35 هزار دلار پایین آمد. بسیاری از افراد مبتدی وقتی بیتکوین به 45 هزار دلار رسید آن را فروختند. در حالی که سرمایهگذاران و معاملهگران دانا و باتجربه صبر کردند تا بیتکوین به کف قیمت رسید و سپس آن را خریدند. این افراد باتجربه و خبره تلاش کردند که بیشترین سود را از بازار بیتکوین به دست آورند.
6. بعد از زیان به خودتان یک استراحت کوتاه بدهید
وقتی یک شیر در اثر جنگ یا شکاری که داشته، خسته و زخمی میشود. مدتی به گوشهای میرود و فقط استراحت میکند تا این زخم و جراحت خوب شود و خستگی از تن او خارج شود. گاهی اوقات پس از یک باخت و شکست نسبتاً سنگین بهتر است مدتی از حساب معاملاتی خودتان دور شوید. اصلاً معامله نکنید. مگر چه اتفاقی میافتد؟ یک استراحت کوتاه و کوچک به خودتان بدهید و اجازه بدهید تا خشم و ناراحتی ناشی از این باخت از ذهن و قلب شما خارج شود. مطمئن باشید این روش معجزه خواهد کرد و به همین خاطر هم یکی از تکنیکهای مهم و مؤثر در زمینه روانشناسی بازار به حساب میآید.
این کار باعث میشود که تفکر خود را از نو بسازید و از تله افکار و اندیشههایی مثل انتقام از بازار و خشم خارج شوید. اگر شما یک معاملهگر آزاد هستید و میتوانید باز هم معامله کنید ولی اگر دوباره با شکست مواجه شدید، مسئولیت این شکست دوباره کاملاً بر عهده خودتان است. جدا شدن از بازار فارکس به شما این فرصت و امکان را میدهد که به اشتباهات خود فکر کنید و از این شکست و زیانی که دیدهاید، درس بگیرید. اصلاً قرار نیست خود را سرزنش کنید. فقط و فقط نکات و مطالبی که یاد گرفتهاید را در دفترچه یادداشت معاملاتی خود یادداشت کنید.
7. پیروزی های خود را با افتخار بپذیرید
همان طور که پیش از شکست یا زیان باید مدتی به ذهن خود استراحت بدهید تا دچار خشم و انتقام نشود، پس از پیروزی هم باید مدتی به ذهن خود استراحت دهید تا در دام غرور و سرخوشی نیفتد. اگر در دام خوشحالی، رضایت و سرخوشی ناشی از پیروزیهای خود گرفتار شدید، مطمئن باشید که بدون آنالیز و بررسی کافی وارد یک موقعیت دیگر میشوید؛ چون احساس میکنید که شانس با شما یار است و به هیچ عنوان به مشکل نخواهید خورد. در حالی که بر اساس عدم بررسی کافی زیان میکنید و در نهایت خوشحالیتان به ناراحتی تبدیل خواهد شد.
سعی کنید در هنگام تصمیمگیری در یک حالت پایدار از نظر عاطفی و احساسی باشید. اجازه ندهید که پیروزیها و شکستها روی تصمیمهای شما تأثیر بگذارد. هر تصمیم نسنجیده و اشتباه به افت داراییهای شما منتهی خواهد شد. اگر به موفقیت رسیدید حتما دلیل آن را بررسی کنید و سپس آن دلیل را در دفترچه یادداشت معاملاتی خود بنویسید.
8. دفترچه معاملاتی خود را فراموش نکنید
همان طور که پیش از این بیان کردیم داشتن دفترچه یادداشت معاملاتی یکی از مهمترین ابزارهایی است که هر معاملهگر باید از آن استفاده کند. زیانها و سودهای خود را در آن بنویسید. نقطه ورود و خروج از معاملات را در آن یادداشت کنید و سعی کنید هر چه از بازار یاد میگیرید را در آن بنویسید. هر چه این دفترچه پربارتر و کاملتر باشد در آینده یک مشاور بهتر و قویتر خواهید داشت؛ چون این دفترچه در آیندهای نه چندان دور به یک آموزگار و مشاور برای شما تبدیل خواهد شد و کمک زیادی به موفقیت شما در زمینه معاملهگری خواهد کرد.
9. خودتان را با بازار وفق دهید
درست است که باید یک برنامه کامل برای معاملات خود داشته باشید ولی گاهی تغییراتی در فضای سیاسی و اقتصادی جهان روی میدهد که همه معاملات و تنظیمات را به هم میریزد و شرایط بازار به طور کلی تغییر میکند. البته این تغییر همیشه هم نزولی نیست بلکه گاهی شیب صعودی دارد.
نکتهای که شما را به یک معاملهگر موفق و ثروتمند تبدیل میکند این است که باید خودتان را با شرایط بازار وفق دهید. به عنوان مثال اگر ارزش نرخ ارزها افت کرد و شیب نزولی به خود گرفت، باید خودتان را خیلی سریع با بازار وفق دهید و پیشفرضهای قبلی را کنار بگذارید. همیشه این نکته را در ذهن داشته باشید که بازار هر روز با نوساناتی همراه است و شما باید آماده باشید که در سریعترین زمان ممکن خود را با این نوسانات وفق دهید.
بعضی اوقات معاملهگران وقتی میبینند نوسانات بازار زیاد شده، ترمز دستی معاملات خود را میکشند و منتظر میمانند تا طوفان فروکش کند و سپس دوباره معاملات را از سر میگیرند. بعضی دیگر هم خیلی سریع خودشان را با بازار وفق میدهند و سعی میکنند بیشترین بهره را از نوسانات بازار ببرند. اصطلاحاً این گونه افراد تخصص خاصی در نوسانگیری دارند.
10. عادات معامله گران موفق را یاد بگیرید و به کار ببندید
یکی از کارهای مهمی که به افزایش تخصص شما در زمینه روانشناسی بازار کمک میکند مطالعه بهترین کتاب های آموزش فارکس است. این کتابها پر از نکات و درسهای آموزنده است که به شما کمک میکند معاملات خود را به بهترین شکل ممکن به پیش ببرید. همچنین مطالعه زندگینامه معاملهگران موفق به شما کمک میکند که از تجربیات این افراد درس بگیرید و بتوانید معاملات سودآور داشته باشید.
میتوانید اسم معاملهگران موفق را در گوگل جستجو کنید و بهترین معاملهگران را به راحتی بیابید. برخی از سایتها هم در مورد این دسته از معاملهگران و عادتهای آنها مینویسند. سعی کنید از تواناییها، تجربیات و هوشمندی معاملهگران موفق درس بگیرید و به یک معاملهگر ماهر و دانا تبدیل شوید. سود بردن در بازار فارکس کار چندان دشواری نیست؛ کافی است عادتهای موفق داشته باشید و به این عادتها عمل کنید. هر چه پایبندی شما به عادتهای خوب بیشتر باشد، احتمال موفقیت شما هم بیشتر خواهد شد.
11. جلوی معاملات زیانده را بگیرید و به معاملات سودآور اجازه رشد دهید
اگر بخواهیم موفقیت در بازار فارکس را در یک جمله خلاصه کنیم باید بگوییم: «در هر حالت و شرایط جلوی معاملات زیانده را خیلی سریع بگیرید و به معاملات سودآور اجازه دهید رشد کنند و به سودآوری ادامه دهند.» این راز واقعاً مهم است. شاید فکر کنید که همه معاملهگران همین سبک و سیاق را دارند ولی واقعاً اینطور نیست. خیلیها به خاطر عدم مدیریت احساسات و عواطف در دام تلافی، انتقام یا تعصبات میفتند و نمیتوانند معاملات را در یک جهت درست و منطقی هدایت کنند. اگر میخواهید در زمینه روانشناسی بازار رشد و پیشرفت کنید باید بتوانید در سریعترین زمان ممکن جلوی معاملات زیانده را بگیرید. این کار با تعیین حد ضرر شدنی است. همچنین باید بتوانید امکان رشد را برای معاملات سودآور خود فراهم کنید. به عنوان مثال میتوانید حجم معاملات سودآور را بیشتر کنید.
12. اخبار سیاسی و اقتصادی را به صورت روزانه مرور کنید
آخرین تکنیکی که در این بخش از مقاله بیان میکنیم دنبال کردن اخباری است که روی بازار فارکس تأثیر میگذارد. یکی از کارهای مهمی که هر معاملهگر فارکس باید انجام دهد، دنبال کردن و بررسی مستمر تقویم اقتصادی فارکس است. از طرفی باید یک سری سایت خبری خوب انتخاب کنید که بتوانید از اخبار اقتصادی و سیاسی که روی بازار فارکس تأثیر مثبت یا منفی میگذارد، آگاه شوید. مقاله بهترین سایت های اخبار فارکس شما را با 10 مورد از بهترین سایتهای خبری در زمینه فارکس آشنا میکند.
یادگیری مدیریت ریسک؛ شرط موفقیت شما در بازار فارکس
در صورتی که تمایل دارید به یک معاملهگر ثروتمند و موفق تبدیل شوید، چارهای جز یاد گرفتن مدیریت ریسک در بازار فارکس ندارید. این بازار پر از نوسان و افت و خیز است و این تلاطمها ناخودآگاه روی عواطف و احساسات معاملهگر تأثیر میگذارد. در این بازار پرتلاطم تنها معاملهگرانی موفق میشوند که مدیریت ریسک و روانشناسی بازار را به خوبی یاد گرفته باشند. برای مدیریت ریسک بازار باید بتوانید تحلیل خوبی از نوسانات بازار داشته باشید. از این رو است که یادگیری تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال اساس مدیریت ریسک درست و مؤثر است.
در صورتی که این مقاله برای شما مفید و ارزشمند بود پیشنهاد میشود مقاله آموزش پیشرفته فارکس را مطالعه کنید. در این مقاله با مسائل مهم و اساسی بازار تبادلات ارزی آشنا خواهید شد. آیا تاکنون برای شما اتفاق افتاده که توان مدیریت احساسات و عواطف خودتان را در بازار فارکس نداشته باشید؟ آیا تاکنون عدم مدیریت ریسک به شما ضرر زده است؟ شما از چه روشهایی برای مدیریت ریسک معاملات خود استفاده میکنید؟ لطفاً نظرها، پرسشها و پیشنهادهای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع مقاله: IG / Investopedia / Trading Pedia / DailyFX / StocksToTrade / Admiral Markets