گاهی اوقات قیمت یک دارایی به سرعت کاهش مییابد، اما در مواقع دیگر ممکن است به کندی کاهش پیدا کند. شما میتوانید با استفاده از اندیکاتور مومنتوم در نمودار قیمت، به تنهایی متوجه شوید که یک قیمت چقدر سریع تغییر کرده است. در این مطلب همراه ما باشید تا با نحوه کارکرد این اندیکاتور آشنا شوید.
اندیکاتور مومنتوم (Momentum Indicator) چیست؟
اگر کلاس فیزیک دبیرستان خود را به خاطر بیاورید، احتمالا مومنتوم یا تکانه را به عنوان معیار حرکت یا جرم ضربدر سرعت به یاد خواهید آورد. در تحلیل تکنیکال، شما میتوانید حرکت را به روشی مشابه آن مشاهده کنید؛ این معیاری است که با توجه به برخی عوامل خاص، سرعت حرکت بازار را نشان میدهد.
همانطور که میدانید هل دادن یک واگن در حال حرکت، آسانتر از هل دادن یک واگن ساکن است. همین امر در مورد معاملات نیز صدق میکند. معاملهگران مومنتوم به ابزارهایی نیاز دارند تا بفهمند که آیا یک دارایی شروع به حرکت میکند یا خیر، به حرکت خود ادامه میدهد یا معکوس میشود و در جهت مخالف حرکت میکند.
اندیکاتورهای مومنتوم ابزارهای تحلیل تکنیکی هستند که به معاملهگران کمک میکنند تا بفهمند آیا قیمت، انرژی لازم برای حرکت را دارد یا خیر. آنها اغلب با استفاده از حرکت قیمت، قیمت بسته شدن و قیمت فعلی محاسبه میشوند.
فرمول محاسبه اندیکاتور مومنتوم
فرمول این اندیکاتور قیمت، آخرین قیمت بسته شدن را با قیمت بسته شدن قبلی از هر بازه زمانی مقایسه میکند. بیشتر اوقات، نشانگر مومنتوم به صورت یک خط در بخش متفاوتی از نمودار، نسبت به جایی که خط قیمت یا میلهها را می بینید، نشان داده میشود.
چند نسخه از فرمول مومنتوم وجود دارد، اما هر کدام که استفاده شود، تکانه (M) مقایسهای بین قیمت بسته شدن فعلی (CP) و قیمت بسته شدن n دوره قبل (CPn) است.
- نسخه اول: M = CP – CPn
- نسخه دوم: M = (CP / CPn) * 100
نسخه اول به سادگی تفاوت بین دو قیمت بسته شدن را در نظر میگیرد. نسخه دوم تکانه را به عنوان نرخ تغییر در قیمت مییابد و به صورت درصد نشان میدهد.
اندیکاتور مومنتوم متوجه میشود که قیمت چه زمانی و با چه شتابی به سمت بالا یا پایین حرکت میکند. وقتی اولین نسخه از اندیکاتور تکانه یا مومنتوم یک عدد مثبت باشد، قیمت بالاتر از قیمت n دوره قبل است. وقتی یک عدد منفی باشد، قیمت زیر قیمت n دوره قبل است.
هنگامی که نسخه دوم نشانگر حرکت درصدی بالاتر از ۱۰۰ باشد، قیمت بالاتر از قیمت n دوره قبل است. وقتی درصدی کمتر از ۱۰۰ باشد، قیمت کمتر از قیمت n دوره قبل است.
این که اندیکاتور تا چه اندازه بالا یا زیر صفر یا ۱۰۰ است، سرعت حرکت قیمت را نشان میدهد. برای نسخه اول، اختلاف ۰.۳۵ به این معنی است که حرکت صعودی شتاب بیشتری نسبت به اختلاف ۰.۱۵ دارد. نسخه دوم نشان میدهد که مومنتوم ۹۸ درصدی نسبت به مومنتوم ۹۹ درصدی، با شتاب بیشتری در حال سقوط است.
چگونه از اندیکاتور مومنتوم استفاده کنیم؟
نشانگرهای مومنتوم را میتوان به دو روش اصلی استفاده کرد: مستقل؛ چون ارزش آنها به شرایط خرید بیش از حد یا فروش بیش از حد میرسد. به عنوان مثال، زمانی که قیمت برای مدت طولانی پایین میآید، این اتفاق میافتد. سپس شاخصها به سطح فروش بیش از حد میرسند.
به همراه قیمت با واگرایی نزولی یا صعودی؛ برای مثال زمانی اتفاق میافتد که قیمت به بالاترین حد خود رسیده، اما اندیکاتور این کار را نکرده است. در اینجا یک واگرایی نزولی ایجاد میکند و به یک سیگنال فروش و یک معکوس روند اشاره میکند.
به خاطر داشته باشید که اگرچه این اندیکاتور مانند هر چیز دیگری در تحلیل تکنیکال بسیار قدرتمند است، اما در نظر داشته باشید که باز هم بر اساس احتمالات است و میتواند سیگنال های نادرست ایجاد کند.
اندیکاتورهای مومنتوم به معاملهگران این امکان را میدهد که سرعت تغییر قیمت یک دارایی معین را بهتر درک کنند. آنها راهنمایی بسیار خوبی برای درک قدرت حرکت قیمت هستند. همچنین، کمک میکنند تا درک کنید که در حال حاضر روند بازار چیست؟ آیا این روند قوی است یا روند فعلی احتمالا معکوس خواهد شد؟
چگونه با اندیکاتور مومنتوم معامله کنیم؟
از اندیکاتورهای مومنتوم در ارائه سیگنالهای تجاری استفاده میشود، اما بهتر است از آن برای کمک به تایید اعتبار معاملات بر اساس اقدامات قیمت مانند شکست یا عقب نشینی استفاده شود. اجازه دهید در ادامه شما را با ۵ شاخص محبوب معاملاتی مرتبط با تکانه آشنا کنیم.
معرفی ۵ شاخص اصلی مومنتوم
در زیر برخی از اندیکاتورهای مومنتوم محبوب وجود دارد که در سنجش سرعت قیمتها به معاملهگران کمک میکند:
۱. میانگین متحرک واگرایی همگرایی یا Moving Average Convergence Divergence (MACD)
MACD یک اندیکاتور مومنتوم است که رابطه بین دو میانگین متحرک یعنی ۲۶ EMA و ۱۲ EMA را نشان میدهد. این اندیکاتور شامل خط MACD و خط سیگنال است. خط MACD تفاوت بین ۲۶ EMA و ۱۲ EMA و خط سیگنال ۹ EMA است.
هنگامی که خط MACD از خط سیگنال از پایین عبور میکند، سیگنال خرید توسط MACD تولید میشود و سیگنال فروش زمانی تولید میشود که خط MACD از خط سیگنال از بالا عبور کند، همانطور که در زیر نشان داده شده است:
توجه داشته باشید که سیگنالهای خرید و فروش نیز توسط MACD توسط واگراییهای صعودی و نزولی ایجاد میشوند.
۲. نرخ تغییر یا Rate of Change (ROC)
نرخ تغییر، سرعت تغییر قیمت در یک زمان خاص است. این شاخص به صورت نسبتی بین تغییر در یک متغیر نسبت به تغییر متغیر دیگر بیان میشود. سهامی که مومنتوم بالا دارد، دارای ROC مثبت است؛ در حالی که سهام با مومنتوم پایین دارای ROC منفی میشود و احتمالا ارزش آن کاهش مییابد که نشان دهنده سیگنال فروش است.
سیگنالهای خرید و فروش نیز از واگرایی بین قیمتها و اندیکاتورها ایجاد میشود.
۳. نوسانگر تصادفی یا Stochastic Oscillator
معاملهگران از این اندیکاتور مومنتوم برای مقایسه قیمت بسته شدن فعلی سهام در یک دوره زمانی خاص استفاده میکنند. نوسانگر تصادفی حرکت و سرعت بازار را دنبال میکند و حجم و قیمت را در نظر نمیگیرد.
نوسانگر تصادفی به شناسایی مناطق اشباع خرید و اشباع فروش کمک میکند و در محدوده ۰ و ۱۰۰ نوسان میکند. وقتی این اندیکاتور بالای ۸۰ باشد، منطقه به عنوان اشباع خرید در نظر گرفته میشود و زمانی که زیر ۲۰ باشد، منطقه اشباع فروش را نشان میدهد. به تصویر زیر دقت کنید.
۴. شاخص قدرت نسبی یا Relative Strength Index (RSI)
شاخص قدرت نسبی (RSI) مورد محبوب دیگری از اندیکاتور مومنتوم است که به عنوان معیاری برای تغییرات قیمتها و همچنین سرعت تغییر قیمتها برای یک دوره خاص عمل میکند. این اندیکاتور بین صفر تا ۱۰۰ در نوسان است. معاملهگران میتوانند سیگنالها را هنگامی که به دنبال واگرایی میگردند و زمانی که اندیکاتور از خط مرکزی ۵۰ عبور میکند، مشاهده کنند.
هنگامی که RSI از بالای خط مرکزی ۵۰ عبور میکند، سیگنال حرکت مثبت است و روند صعودی را نشان میدهد. اما اگر RSI به ۷۰ یا بالاتر برسد، نشان دهنده شرایط خرید بیش از حد است.
از سوی دیگر، قرائتهای RSI که از زیر خط مرکزی ۵۰ عبور میکنند، حرکت منفی و نزولی را نشان میدهند. اگر RSI زیر ۳۰ باشد، نشاندهنده شرایط فروش بیش از حد است.
۵. شاخص میانگین جهتدار یا Average Directional Index (ADX)
در نهایت، شاخص میانگین جهتدار (ADX) ایجاد شده توسط ولز وایلدر، اندیکاتور مومنتوم جهتی را ایجاد کرد که در آن، شاخص (-DI) جهت منفی و شاخص (+DI) جهت مثبت را تشکیل میدهد. این اندیکاتورها به صورت گروهی برای کمک به اندازهگیری حرکت و همچنین جهت حرکت قیمتها استفاده میشوند.
معاملهگران باید توجه داشته باشند که مقادیر میانگین جهتدار ۲۰ یا بالاتر نشان میدهد که بازار در حال روند است و برای هر خوانش کمتر از ۲۰، بازار به عنوان «بدون جهت» یا ادغام شده در نظر گرفته میشود.
کاربرد اندیکاتور مومنتوم در معاملات
اندیکاتور تکانه یا مومنتوم میتواند برای ارائه سیگنالهای معاملاتی استفاده شود، اما بهتر است که از آن برای کمک به تأیید اعتبار معاملات بر اساس اقدامات قیمت، مانند شکست یا عقب نشینی استفاده شود. چند راه وجود دارد که میتوانید به اندیکاتور نگاه کنید تا ببینید یک سهم ممکن است به کجا برسد.
۱. خط متقاطع ۱۰۰ (100 Line Cross)
100 Line Cross یکی از استراتژیهایی است که معاملهگران از آن استفاده میکنند. زمانی که قیمت از خط ۱۰۰ یا زیر خط ۱۰۰ عبور میکند (یا از خط صفر اگر نشانگر در نمودار بر اساس فرمول اول محاسبه باشد)، اگر بالاتر باشد به معنای سیگنال خرید است و اگر پایینتر باشد، نشان دهنده سیگنال فروش است. اگر قیمت از خط ۱۰۰ عبور کند، قیمت شروع به بالاتر رفتن میکند. سقوط به زیر خط ۱۰۰ نشان میدهد که قیمت در حال کاهش است.
خط متقاطع ۱۰۰ مستعد ابتلا به مفهوم «اره دو سر» است؛ به این معنی که قیمت میتواند بالاتر از خط حرکت کند، اما پس از آن درست به زیر آن بازمیگردد.
معاملهگران ممکن است بخواهند سیگنالها را بر اساس روند فعلی فیلتر کنند. به عنوان مثال، اگر داراییای روند صعودی داشته باشد، توصیه میشود تنها زمانی آن را بخرید که اندیکاتور مومنتوم به زیر خط ۱۰۰ میرسد و سپس به بالای آن باز میگردد. اگر یک دارایی روند نزولی داشته باشد، میتوانید یک فروش کوتاه انجام دهید.
۲. کراس اوور (Crossover)
برای خرید یا فروش روی یک تقاطع، یک خط میانگین متحرک به نشانگر خود اضافه کنید. این میانگین متحرک، میانگین قیمت بسته شدن در تعداد روزهای قبلی است که انتخاب کردهاید.
این استراتژی به معنای خرید در زمانی است که اندیکاتور مومنتوم از میانگین متحرک از سمت بالاتر عبور میکند و زمانی که اندیکاتور از سمت پایینتر از میانگین متحرک عبور میکند، زمان فروش را ارائه میدهد.
این روش هم مشکلات خودش را دارد. مشکل اصلی، همین اره دو سر است. این مشکل تا حدودی با حرکت مجدد، فقط روی سیگنالهای تجاری در جهت روند رفع میشود. در این حالت، اگر روند نزولی است، فقط پس از اینکه اندیکاتور بالاتر از میانگین متحرک حرکت کرد و سپس به پایین نزول کرد، یک معامله کوتاه انجام دهید. البته بایستی هنگامی که اندیکاتور بالاتر از میانگین متحرک حرکت میکند، از معاملات کوتاه خارج شوید. شما باید طول میانگین متحرک مختلف و تنظیمات نشانگر حرکت را آزمایش کنید تا ترکیبی را بیابید که برای سبک معاملاتی اصلی شما کارآمد باشد.
۳. واگرایی (Divergence)
واگرایی صعودی زمانی اتفاق میافتد که قیمت در حال حرکت به سمت پایینتر باشد، اما پایینترین نقطه در اندیکاتور مومنتوم به سمت بالاتر حرکت کند. این نشان میدهد که در حالی که قیمت در حال کاهش است، شتاب پشت فروش کاهش مییابد. اگر سیگنال خرید دریافت کردید، این واگرایی صعودی میتواند به تأیید آن کمک کند.
اگر قیمت بالاتر رود اما اوجهای اندیکاتور تکانه به سمت پایینتر نزول کنند، این یک واگرایی نزولی است. این نشان میدهد که در حالی که قیمت در حال افزایش است، حرکت پشت خرید کند میشود. اگر سیگنال فروش دریافت کردید، این واگرایی نزولی میتواند به تأیید آن کمک کند.
واگرایی هرگز نباید به تنهایی به عنوان سیگنال معاملاتی مورد استفاده قرار گیرد. فقط باید برای کمک به تایید سیگنالهای تجاری تولید شده توسط استراتژیهای دیگر استفاده شود.
شما همچنین باید از ویژگیهای این شاخص آگاه باشید. به عنوان مثال، اگر قیمت به شدت افزایش یابد، اما سپس به سمتی حرکت کند، اندیکاتور مومنتوم افزایش مییابد و سپس شروع به ریزش میکند. این علامت بدی نیست؛ زیرا این اندیکاتور فقط به روشی متفاوت آنچه را که در نمودار قیمت قابل مشاهده است نشان میدهد: قیمت حرکت زیادی داشت و اکنون اینطور نیست. اما این همیشه به معنای کاهش قیمت نیست.
استراتژی معاملاتی ترکیب واگرایی با سطوح پشتیبانی و مقاومت
صرف نظر از سیستم معاملاتی مورد استفادهتان، هر معاملهگر باید برای درک مفاهیم اساسی پشتیبانی و مقاومت وقت بگذارد. سطوح حمایت مناطقی هستند که احتمال دارد قیمت در آنها متوقف شود یا تقاضا پیدا کند (فشار خرید). سطوح مقاومت مناطقی هستند که قیمت احتمالا عرضه را متوقف خواهد کرد (فشار فروش). هنگامی که یک سطح حمایت شکسته میشود، به مقاومت جدیدی تبدیل میشود.
همچنین هنگامی که یک سطح مقاومت شکسته میشود، به حمایت جدید تبدیل میشود. توجه به این نکته حائز اهمیت است که حمایت و مقاومت باید به عنوان یک منطقه به جای یک خط ثابت در نظر گرفته شود.
یکی از اشتباهات عمده معاملهگران این است که آنها معمولا فقط به یک چارچوب زمانی نگاه میکنند – فقط بازه زمانی معاملاتی خودشان. با انجام این کار، آنها از آنچه در تصویر بزرگتر میگذرد غفلت میکنند و گاهی اوقات بدون اینکه بدانند مستقیما در سطح حمایت و مقاومت کلیدی معامله میکنند. بنابراین، بسیار مهم است که بدانید مناطق اصلی حمایت و مقاومت کجا هستند تا بتوانید معامله خود را در آن چهارچوب هدایت کنید.
از این استراتژی چه چیزی عایدمان میشود؟
در این استراتژی قصد داریم اندیکاتور مومنتوم را با استفاده از الگوی واگرایی ترکیب کنیم، اما این بار واگرایی را از یک سطح بازه زمانی کلیدی بالاتر معامله میکنیم. بنابراین، اگر نمودار ۶۰ دقیقهای را معامله میکردید، سطوح کلیدی شما روی نمودار ۲۴۰ دقیقهای ترسیم میشد که بازه زمانی بالاتر بعدی است. اگر نمودار ۲۴۰ دقیقهای را معامله میکردید، سطوح کلیدی شما از نمودار روزانه ترسیم میشد. به طور معمول، چهارچوب زمانی بالاتر، ۴ تا ۶ برابر بازه زمانی معاملاتی شما خواهد بود.
در این استراتژی، ابتدا منتظر خواهیم بود تا قیمت بر اساس بازه زمانی بالاتر به یک سطح کلیدی حمایت/ مقاومت نزدیک شود. سپس، میخواهیم عملکرد قیمت را از نزدیک تماشا کنیم و منتظر بمانیم تا ببینیم آیا یک الگوی واگرایی در نزدیکی سطح حمایت/ مقاومت شکل میگیرد یا خیر. هنگامی که واگرایی بین نوسانگر مومنتوم و قیمت را تأیید کردیم، در نظر خواهیم گرفت که راه اندازی یک معامله بالقوه در حال پیشرفت است. سیگنال ورود واقعی ما در تقاطع اندیکاتور مومنتوم رخ خواهد داد.
ما باید یک دستور توقف ضرر در بازار قرار دهیم. برای توقف ضرر، از آخرین نوسان قبل از سیگنال تقاطع مومنتوم استفاده میکنیم. برای خروج، منتظر کراس اوور اندیکاتور تکانه در جهت مخالف خواهیم بود.
ارائه یک مثال از این استراتژی
بیایید به مثالی از این استراتژی در بازار نگاه کنیم. نمودار زیر عمل قیمت را برای جفت NZD/USD در چهارچوب زمانی ۲ ساعته نشان میدهد؛ به خط قرمز ثابت روی نمودار توجه کنید. آن خط قرمز ناحیه مقاومت کلیدی را برای چارچوب زمانی ۱۰ ساعته نشان میدهد. به خاطر داشته باشید که ما میخواهیم برای این استراتژی، از بازه زمانی بالاتر برای مشخص کردن سطوح حمایت و مقاومت اصلی استفاده کنیم.
از حرکت قیمت که در سمت چپ نمودار شروع میشود، میتوانیم ببینیم که NZD/USD در یک روند نزولی قرار داشته است. همانطور که حرکت نزولی شروع به فروکش کرده، قیمتها شروع به معکوس کردند و به سمت صعودی معامله شدند.
اقدام قیمت در طول حرکت صعودی در اولین نقطه بالا قرار گرفته و کمی بعد از آن، اقدام قیمت شروع به آزمایش ناحیه مقاومت اصلی کرده است. همانطور که قیمت به سمت مقاومت حرکت میکند، متوجه میشویم که یک الگوی واگرایی خوب نیز در حال شکلگیری است. این ما را به راه اندازی یک معامله نزولی بالقوه سوق میدهد.
بر اساس قوانین استراتژی توصیف شده، ما باید منتظر سیگنال متقاطع اندیکاتور مومنتوم باشیم تا بتوانیم معامله را انجام دهیم و در واقع، آن سیگنال مدت کوتاهی پس از آزمایش مقاومت رخ خواهد داد. در نتیجه، ما وارد یک موقعیت کوتاه میشویم و دستور توقف ضرر خود را بالاتر از نوسان اخیر همانطور که در نمودار ذکر شده است، قرار میدهیم.
قیمتها به سرعت کاهش مییابند و چند روز بعد سیگنال متقاطع به سمت بازه زمانی طولانی مدتی در اندیکاتور تکانه رخ میدهد. این متقاطع به عنوان خروجی ما عمل میکند و میتوانیم تجارت را با سود خوبی در معامله ببندیم.
نکات احتیاطی
اندیکاتورهای مومنتوم نمیتوانند بینشی فراتر از آنچه که فقط با نگاه کردن به نمودار قیمت قابل مشاهده است، ارائه دهند. اگر قیمت به سرعت به سمت بالاتر حرکت کند، این روی نمودار قیمت و همچنین در اندیکاتور مومنتوم قابل مشاهده است.
این اندیکاتور گاهی اوقات میتواند برای تشخیص تغییرات ظریف در نیروی خرید یا فروش سهام، عمدتا از طریق استفاده از واگرایی، مفید باشد. این اندیکاتور به جای یافتن سیگنالهای تجاری به تنهایی، برای کمک به تأیید یک استراتژی معاملاتی اقدام قیمت بهترین کاربرد را دارد.
مزایای معامله با اندیکاتور مومنتوم
- اندیکاتورهای مومنتوم، نشاندهنده تغییر قیمت یک دارایی مالی در یک دوره زمانی است. همچنین به اندازهگیری نقاط قوت یا ضعف مرتبط با این گونه جنبشها کمک میکند.
- این اندیکاتورها نیز با ارائه سیگنالهایی که میتوانند از طریق واگرایی ناشی از تغییر قیمت شناسایی شوند، به شرکتکنندگان در بازار کمک میکنند تا تصمیمات تجاری درستی را اتخاذ کنند.
- در نهایت، این شاخصها به اندازهگیری قدرت تغییرات سطح قیمت کمک میکنند، اما مسیر حرکت این گونه قیمتها را در نظر نمیگیرند. از این رو، اندیکاتورهای مومنتوم در کنار سایر ابزارهای تجزیه و تحلیل فنی مانند میانگین متحرک به کار گرفته میشود تا بتواند شناسایی روندها و مسیرهای قیمت را تسهیل کند.
محدودیتهای معامله با اندیکاتور مومنتوم
- این اندیکاتور بین محدودیتهای از پیش تعیین شده به جلو و عقب حرکت نمیکند. از این رو، سطوح خرید بیش از حد و فروش بیش از حد باید برای هر دارایی به صورت جداگانه بازیابی شود.
- اگر قیمتهای بازار در شروع یک پنجره شاخص خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، باعث اعوجاج میشود.
- حرکات معمولا متناقض و در نتیجه غیرقابل پیش بینی هستند.
- اندیکاتورهای مومنتوم ابزاری حیاتی برای همه فعالان بازار هستند. اما ذکر این نکته ضروری است که آنها باید با سایر شاخصهای فنی که در شناسایی روندها کمک میکنند، استفاده شوند.
در این مطلب درباره اندیکاتور مومنتوم صحبت کردیم و با شاخصهای محبوب آن و روش معاملاتیاش آشنا شدیم. دریافتیم که اندیکاتورهای مومنتوم، ابزارهای حیاتی برای معاملهگران و تحلیلگران هستند. با این حال، آنها به ندرت به صورت مجزا مورد استفاده قرار میگیرند.
استفاده از آنها با سایر شاخصهای فنی که جهت روندها را آشکار میکنند، رایجتر است. هنگامی که جهت مشخص شود، ارزشمندی اندیکاتورهای مومنتوم مشخص میشود، زیرا نشان دهنده قدرت روندها و زمان معکوس شدن آنها هستند.
همانطور که توضیح دادیم، سه سیگنال معاملاتی اولیه وجود دارد که میتوان با اندیکاتور مومنتوم آنها را تولید کرد. این سیگنالها عبارتند از 100 Line Cross، Crossover و سیگنال واگرایی. بهترین سیگنال نشانگر مومنتوم سیگنال واگرایی است. اما صرف نظر از اینکه از کدام نوع سیگنال استفاده میکنید، توصیه میشود که از تلاقی آنها با استفاده از مطالعات فنی دیگر استفاده کنید. شما نباید اندیکاتور تکانه را بدون تحلیل شرایط اساسی بازار معامله کنید. اگر به این دستورالعمل پایبند باشید، کمتر مستعد اره دو سر و تنظیمات نادرست خواهید بود.