سواپها که در اواخر دهه ۱۹۸۰ معرفی شدند، نوع نسبتا جدیدی از مشتقات هستند. اگرچه نسبتا جدید هستند، اما سادگی و کاربردهای گستردهشان، آنها را به یکی از متداولترین قراردادهای مالی تبدیل کرده است. در این مطلب به معرفی سواپ تریدینگ و کاربردهای آن در بازار فارکس میپردازیم.
سواپ (Swap) چیست؟
سواپ یک قرارداد مشتقه بین دو طرف است که شامل مبادله جریانهای نقدی از پیش توافق شده دو ابزار مالی میشود. جریانهای نقدی معمولا با استفاده از مبلغ اصلی فرضی (یک ارزش اسمی از پیش تعیین شده) تعیین میشوند. هر جریانی از جریانهای نقدی به «پایه یا مرحله» معروف است.
متخصصان و کارشناسان مالی شرکتها این امکان را دارند که از قراردادهای سواپ، برای پوشش ریسک و کاهش عدم قطعیتهای برخی فعالیتهای خاص خود استفاده کنند. بهعنوان مثال، گاهی اوقات پروژهها میتوانند در معرض ریسک نرخ ارز قرار گیرند و مدیر مالی شرکت ممکن است از قرارداد سواپ ارزی به عنوان ابزار پوششدهی استفاده کند.
منظور از سواپ تریدینگ چیست؟
قراردادی است که در آن دو طرف تصمیم میگیرند بدهیها یا جریانهای نقدیشان را از ابزارهای مالی جداگانه مبادله کنند. اغلب، معاملات سواپ مبتنی بر وام یا اوراق قرضه است که در غیر این صورت به عنوان مبلغ اصلی فرضی شناخته میشود؛ اگرچه ابزاری که برای اوراق مشتقه سواپ استفاده میشود، ممکن است هر چیزی باشد؛ اغلب اوقات، مبلغ اصلی تغییر نمیکند. زیرا یک جریان نقدی متغیر به حساب میآید و بر اساس نرخ ارز شناور، نرخ بهره معیار یا نرخ شاخص تعیین میشود، در حالی که طرف دیگر ممکن است ثابت باشد.
وقتی صحبت از عملکرد سواپ میشود، انگیزههای پیشبرد سواپ در دو دسته قرار میگیرد: مزیت رقابتی و نیازهای تجاری. اگرچه سواپهای متنوعی وجود دارد، اما رایجترین نوع آن به عنوان سواپ نرخ بهره شناخته میشود. سواپ در هیچ یک از بورسهای سهام عمومی رخ نمیدهد و برای سرمایهگذاران خرد معمول نیست که در این نوع مبادله شرکت کنند.
در عوض، سواپها قراردادهایی هستند که عمدتا بین مؤسسات مالی یا کسب و کارهایی که بر اساس نیازهای هر دو طرف سفارشی شده اند، خارج از بورس هستند. موسسات مالی و شرکتها بر بازار اوراق مشتقه سواپ تسلط دارند و تقریبا هیچ فردی در آن شرکت نکرده است. در نتیجه در سواپهایی که در بازار خارج از بورس اتفاق میافتد، معمولا این خطر وجود دارد که طرف مقابل در مورد آن نکول کند.
انواع سواپ تریدینگ
ابزارهایی که در سواپ تبادل میشوند، نیازی به پرداخت بهره ندارند. در واقع، تنوع بیشماری از قراردادهای سواپ عجیب و غریب وجود دارد. در ادامه با برخی از آنها آشنا میشوید.
سواپ نرخ بهره
سادهترین و رایجترین نوع سواپ به عنوان سواپ بهره ساده شناخته میشود. در چنین مبادلهای، طرف الف موافقت میکند که نرخ بهره ثابت و از پیش تعیین شدهای را برای یک اصل فرضی برای یک دوره زمانی مشخص و در تاریخهای مشخص به طرف ب بپردازد. در نتیجه، طرف B موافقت میکند که هر گونه پرداختی را به طرف الف با نرخ بهره شناور با همان اصل فرضی برای مدت زمان مشابه در همان تاریخهای مشخص شده انجام دهد. در یک سواپ بهره کلاسیک، که به عنوان سواپ سود ساده شناخته میشود، از همان ارز برای پرداخت دو جریان نقدی استفاده میشود.
تاریخهای پرداختی که از قبل تعیین شده اند به عنوان تاریخ تسویه شناخته میشوند و زمان بین آنها، دوره تسویه حساب است. از آنجایی که سواپ تریدینگها قراردادهای سفارشی هستند، پرداختها را میتوان به صورت ماهانه، سه ماهه، سالانه یا در هر بازه زمانی که طرفین تعیین میکنند، انجام داد.
سواپ ارزی
در سواپ ارزی، هر دو طرف اصل و سود پول که به ارزهای مختلف بیان میشود را مبادله میکنند. برخلاف سواپ نرخ بهره، اصل سرمایه اغلب یک مبلغ فرضی نیست، بلکه همراه با تعهدات بهره مبادله میشود. سواپ ارز میتواند در کشورهای مختلف انجام شود.
به عنوان مثال، آرژانتین و چین از این سواپ استفاده کرده اند، به ویژه برای اینکه چین بتواند ذخایر خارجی خود را تثبیت کند. به عنوان مثال دوم، حتی ذخایر فدرال ایالات متحده آمریکا درگیر یک استراتژی سواپ ارزی تهاجمی با بانکهای مرکزی اروپا شده است. این در طول بحران مالی ۲۰۱۰ در اروپا انجام شد که قرار بود دولت، یورو را که در نتیجه بحران بدهی یونان سقوط کرده بود، تثبیت کند.
سواپ بازده کل
در این نوع سواپ تریدینگ، کل بازده از یک دارایی خاص با نرخ بهره ثابت مبادله میشود. طرفین قرار گرفتن در معرض نرخ ثابت را نسبت به دارایی پایه، خواه یک سهام یا یک شاخص باشد، پرداخت خواهند کرد. به عنوان مثال، یک سرمایهگذار میتواند در ازای افزایش سرمایه، علاوه بر پرداخت سود مجموعهای از سهام، نرخ ثابتی را به یکی از طرفها بپردازد.
سواپ کالا
مبادله قیمت کالای شناور همان چیزی است که در سواپ کالا مشاهده میشود. به عنوان مثال میتوانید قیمت نقدی نفت خام برنت را برای قیمتی که در یک دوره توافق شده تعیین میشود، در نظر بگیرید. یک سواپ کالا اغلب شامل نفت خام میشود.
سواپ بدهی – حقوق
همانطور که از نام آن پیدا است، سواپ بدهی- حقوق صاحبان سهام شامل مبادله حقوق صاحبان سهام با بدهی و بالعکس این حالت است. هنگامی که صحبت از یک شرکت سهامی عام میشود، این به معنای مبادله اوراق قرضه برای سهام است. سواپ بدهی و حقوق صاحبان سهام، ابزاری برای تامین مالی مجدد بدهی شرکت و همچنین تغییر مکان ساختار سرمایه آن است.
سواپ اعتباری پیشفرض (CDS)
معاملات سواپ اعتباری پیشفرض شامل توافق یک طرف واحد برای پرداخت اصل مبلغی است که از دست رفته و همچنین به پرداخت سود وام به خریدار CDS، مشروط بر اینکه وام گیرنده وام خود را نکول کند، گفته میشود.
کاربردهای سواپ تریدینگ
امروزه سواپها بخش مهمی از امور مالی مدرن را تشکیل میدهند. میتوان از آنها به روشهای زیر استفاده کرد:
پوشش ریسک
یکی از کارکردهای اولیه سواپ، پوشش ریسک است. به عنوان مثال، سواپهای نرخ بهره میتوانند در برابر نوسانات نرخ بهره از دارایی محافظت کنند و سواپهای ارزی برای محافظت در برابر نوسانات نرخ ارز استفاده میشوند.
دسترسی به بازارهای جدید
شرکتها میتوانند از سواپ به عنوان ابزاری برای دسترسی به بازارهایی که قبلا در دسترس نبودند استفاده کنند. به عنوان مثال، یک شرکت آمریکایی میتواند برای دسترسی به نرخ مبادله دلار به پوند جذابتر، مبادله ارز با یک شرکت بریتانیایی انجام دهد، زیرا شرکت مستقر در بریتانیا میتواند در داخل کشور با نرخ پایینتری وام بگیرد.
سواپ تریدینگ در فارکس
منظور از سواپ در فارکس، کارمزد بهرهای است که برای باز نگه داشتن موقعیتهای یک شبه دریافت میشود یا به دست میآید. سواپ همچنین به عنوان بهره یک شبه یا نرخ جابجایی نیز شناخته میشود. سواپ فقط برای آن دسته از معاملهگرانی اعمال میشود که در معاملات میان مدت و بلند مدت شرکت میکنند.
اندازه این کمیسیون بر اساس تفاوت در نرخهای rollover در کشورهایی است که ارزهای ملی آنها در یک جفت ارز گنجانده شده است. بسته به تفاوت در نرخها، سواپ میتواند مثبت یا منفی باشد. لازم به ذکر است که سیاستهای پولی بانکهای مرکزی با گذشت سالها تغییر میکند به این معنی که هم نرخها و هم تفاوت بین آنها تغییر میکند.
بنابراین اگر نرخ بانک مرکزی اول بالاتر باشد، سواپ مثبت خواهد بود. برعکس، اگر نرخ سود بانک مرکزی ارز مظنه بالاتر باشد، سواپ منفی میشود.
نحوه عملکرد سواپ تریدینگ در بازار فارکس
برای نشان دادن اینکه سواپ چگونه به صورت عملی کار میکند، در زیر یک مثال آورده شده است.
فرض کنید جفت ارز EUR/USD را میخریم. اگر نرخ بهره ۲٪ برای یورو و ۱٪ برای دلار باشد، با باز نگه داشتن موقعیتها در یک شب، یک سواپ مثبت در حدود ۱% دریافت خواهیم کرد.
۲٪ – ۱٪ = ۱٪
اگر جفت ارز EUR/USD را بفروشیم به این معنی است که دلار آمریکا را میخریم و یورو را میفروشیم. در صورت جابجایی، سوپ منفی در حدود ۱٪ دریافت خواهیم کرد.
۱٪ – ۲٪ = -۱٪
اگر دلار آمریکا را بفروشیم که در ابتدا آن را نداریم، مثل این است که آن را قرض میکنیم و اساسا نرخ بهره ۱ درصدی را پرداخت میکنیم. هنگامی که ما چیزی را که نداریم میفروشیم، نرخ بهره را برای استفاده از پول قرض گرفته شده پرداخت میکنیم. به عنوان مثال هنگام خرید یورو، ما موافقت میکنیم که موقعیت ما میتواند برای صدور وام برای فروش یورو به سایر معاملهگران نیز مورد استفاده قرار گیرد.
بنابراین، وقتی چیزی را میخریم، نرخ بهره را میگیریم و اگر چیزی را بفروشیم، نرخ سود وام دادهشده را میپردازیم، زیرا اجازه داشتیم چیزی را که نداشتیم بفروشیم. اساسا به همین تفاوت در نرخ های بهره، سواپ گفته میشود.
هنگامی که یک موقعیت را وارد میکنید و آن را یک شب باز نگه میدارید، سواپ در پایانه معاملات شما نشان داده میشود. در واقع سواپ در جایی نمایش داده میشود که سایر شاخصها، مانند سود/زیان و قیمت باز/بسته شدن نمایش داده میشوند.
دیدگاه معاملهگران نسبت به سواپ تریدینگ
اغلب معاملهگران بیتجربه بر این باورند که اگر برای باز نگهداشتن موقعیتهای خود در یک شب، سواپ بپردازند، این امر متضمن زیانهای عمده است؛ اگر جفت ارزهای اصلی را معامله کنید، این نمیتواند دور از واقعیت باشد. اما وقتی صحبت از جفت ارزهای عجیب و غریب به میان میآید، همیشه باید سواپ را در نظر بگیرید.
با توجه به ناچیز بودن نرخ بهره بانکهای مرکزی در کشورهای بزرگ، بعید به نظر میرسد که سواپهای مثبت و منفی ضربه محکمی به سرمایه شما وارد کند. به عنوان مثال در صورتی که مبادله EUR/USD را در نظر بگیریم، اگر این موقعیت برای حدود دو هفته حفظ شود، اندازه آن حداقل خواهد بود.
با این حال، زمانی که موقعیتهای شما برای سه ماه و حتی یک سال باز میماند، باید توجه بیشتری به سواپ تریدینگ داشته باشید. در این مورد، انتخاب حسابهای بدون مبادله امکانپذیرتر خواهد بود.
استراتژی معامله انتقالی یا Carry Trade
همانطور که قبلا ذکر شد، سواپ کارمزدی است که از حساب برداشت میشود یا به آن واریز میشود و معاملهگران با تجربه در هنر کسب درآمد با آن تسلط یافتهاند. این استراتژی معاملاتی به عنوان Carry Trade شناخته میشود و در صورت ثابت ماندن قیمت برای مدت طولانی، میتواند سود ایجاد کند.
استراتژی معامله انتقالی با موفقیت در جفت ارزهایی که با بیشترین انحراف نرخ بهره مشخص میشوند، استفاده میشود. به عنوان مثال GBP/JPY، AUD/JPY یا NZD/JPY جفت ارزهایی هستند که اغلب با این نوع استراتژی معامله میشوند. اساسا ایده پشت معاملات انتقالی، خرید ارزی با نرخ بهره بالا و همزمان فروش ارز دیگری با نرخ بهره پایین است. در این حالت، سود هم از طریق نوسانات ارز مظنه و هم از طریق تفاوت در نرخ بهره ارزها ایجاد میشود. سود در این نوع معامله بلندمدت است و بنابراین میتوانید موقعیتها را نه تنها برای یک تا دو هفته یا چند ماه، بلکه برای سالها نیز باز نگه دارید.
هنگام معامله با استراتژی کری ترید، نیازی نیست که مراقب نوسانات قیمت درون روز باشید، زیرا انتظار شما این است که در آینده سود کسب کنید. اگر در ابتدا، معامله اندکی به سمت قرمز رفت، نگران نباشید. هنگام استفاده از این استراتژی، به دلیل سواپ مثبت، سود عایدتان میشود.
آشنایی بیشتر با سواپهای ارزی
برای اینکه سواپ ارز خارجی کار کند، هر دو طرف باید دارای یک ارز باشند و به ارزی که طرف مقابل در اختیار دارد نیاز داشته باشند. همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، سواپ تریدینگ دارای دو «پایه» است:
پایه ۱ در تاریخ اولیه
مرحله اول، تراکنش با نرخ نقدی رایج است. طرفین مبالغی با همان ارزش را به ارزهای مربوطه خود با نرخ نقدی مبادله میکنند. نرخ نقدی نرخ ارز در تاریخ اولیه است.
پایه ۲ در بلوغ
مرحله دوم یک معامله با نرخ آتی از پیش تعیین شده در سررسید است. طرفین مبالغ را مجددا مبادله میکنند، به طوری که هر یک از طرفین ارزی را که قرض دادهاند دریافت میکنند و ارزی را که قرض گرفتهاند، برمیگردانند.
نرخ آتی نرخ سواپ در معاملات آتی است که بین طرفین تعیین میشود و معمولا بر اساس انتظارات افزایش/ کاهش ارزش نسبی ارزها است. همانطور که در برابری نرخ بهره نشان داده شده است، انتظارات، ناشی از نرخهای بهره ارائه شده توسط ارزها است. اگر ارز A نرخ بهره بالاتری ارائه میدهد، برای جبران کاهش ارزش مورد انتظار در برابر ارز B و بالعکس است.
سواپهای ارز خارجی برای استقراض/ وام دادن مبالغ بدون گرفتن وام فرامرزی مفید است. همچنین با قفل کردن نرخ آتی، ریسک ارز خارجی را از بین میبرد و پرداخت آتی را مشخص میکند.
سواپ تریدینگ ارزی با تاریخ کوتاه
سواپهای ارزی با تاریخ کوتاه به مواردی اطلاق میشود که سررسید آنها حداکثر یک ماه باشد. در بازار فارکس از کوتاهنویسیهای مختلفی برای معاملات سواپ استفاده میشود، از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- یک شبه (O/N) : مبادله امروز با فردا
- Tom-Next (T/N): مبادله فردا با روز بعد
- Spot-Next (S/N) : مبادله نقطه شروع با یک روز بعد
- Spot-Week (S/W) : مبادله نقطه شروع با یک هفته بعد
سواپ ارز خارجی در مقابل سواپ ارز متقابل
سواپ ارز خارجی و مبادله ارز متقابل بسیار شبیه هستند و اغلب به عنوان مترادف اشتباه گرفته میشوند. تفاوت عمده این دو در پرداخت بهره است. در سواپ تریدینگ ارز خارجی، هر دو طرف باید پرداختهای سود دورهای را به ارزی که وام میگیرند بپردازند. برخلاف سواپ ارزی که در آن طرفین مالک مبلغی هستند که مبادله می کنند، طرفین سواپ ارز متقابل مبلغ را از بانک داخلی خود وام میدهند و سپس وامها را مبادله میکنند.
بنابراین، در حالی که سواپهای ارز خارجی بدون ریسک هستند، زیرا مبلغ مبادله شده به عنوان وثیقه برای بازپرداخت عمل میکند، سواپهای ارز متقابل کمی ریسک بیشتری دارند. در صورتیکه طرف مقابل در سررسید پرداخت سود یا مبلغ یکجا را انجام ندهد، خطر نکول وجود دارد، به این معنی که طرف نمیتواند وام خود را پرداخت کند.
قرارداد سواپ ارز چیست؟
قرارداد سواپ ارز (همچنین به عنوان قرارداد سواپ ارز متقابل شناخته میشود) یک قرارداد مشتقه بین دو طرف است که شامل مبادله پرداختهای بهره و همچنین مبادله مبالغ اصلی در موارد خاص است که به ارزهای مختلف بیان میشود. اگرچه قراردادهای سواپ ارزی اغلب به صورت تبادل مبالغ اصلی بیان میشوند، اما ممکن است انتقال سود پرداختی در بعضی از سواپها کفایت کند.
شکست قراردادهای سواپ تریدینگ ارزی
سواپ ارزی شامل دو جریان (پایه) پرداختهای بهره ثابت یا شناور است که به دو ارز پرداخت میشود. انتقال سود پرداختی، در تاریخ های از پیش تعیین شده صورت میگیرد. علاوه بر این، اگر طرف مقابل معامله سواپ از قبل تبادل مبالغ اصلی را پذیرفته باشد، بایستی مبالغ را در تاریخ دقیق سررسید با همان نرخ، مبادله کنند.
سواپ ارز عمدتا برای محافظت از خطرات احتمالی مرتبط با نوسانات نرخ ارز یا به دست آوردن نرخهای بهره پایینتر وامها به ارز خارجی استفاده میشود. سواپها معمولا توسط شرکتهایی استفاده میشود که در کشورهای مختلف فعالیت میکنند. به عنوان مثال، اگر شرکتی در خارج از کشور تجارت میکند، به جای وام گرفتن از یک بانک خارجی، اغلب از سواپ ارز برای بازیابی نرخهای وام مطلوبتر به پول محلی خود استفاده میکند.
به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است وام به ارز داخلی بگیرد و با یک شرکت خارجی قرارداد سواپ منعقد کند تا نرخ بهره مطلوبتری را برای ارز خارجی به دست آورد که در غیر این صورت در دسترس نبوده است.
قراردادهای سواپ ارز چگونه کار میکنند؟
برای درک مکانیسم قراردادهای سواپ تریدینگ ارزی، مثال زیر را در نظر بگیرید. شرکت A یک شرکت مستقر در ایالات متحده است که در حال برنامهریزی برای گسترش فعالیتهای خود در اروپا است. شرکت A برای تامین مالی توسعه اروپایی خود به ۸۵۰۰۰۰ یورو نیاز دارد.
از سوی دیگر، شرکت B یک شرکت آلمانی است که در ایالات متحده فعالیت میکند. شرکت B میخواهد موسسهای را در ایالات متحده خریداری کند تا به کسب و کار خود تنوع بخشد. قرارداد خرید این موسسه به ۱ میلیون دلار سرمایه نیاز دارد.
نه شرکت A و نه شرکت B پول نقد کافی برای تامین مالی پروژههای مربوطه خود را در اختیار ندارند. به این ترتیب هر دو شرکت به دنبال تامین منابع مالی لازمشان خواهند بود. شرکت A و شرکت B ترجیح میدهند بنا به ارزهای داخلی خود وام بگیرند (که میتواند با نرخ بهره پایینتر وام گرفته شود) و سپس قرارداد سواپ ارز را با یکدیگر منعقد میکنند.
سواپ ارز بین شرکت A و شرکت B را میتوان به صورت زیر طراحی کرد
شرکت A یک خط اعتباری به مبلغ یک میلیون دلار از بانک الف با نرخ بهره ثابت ۳.۵ درصد دریافت میکند. در همان زمان، شرکت B، ۸۵۰۰۰۰ یورو از بانک ب با نرخ بهره شناور 6 ماهه وام میگیرد. شرکتها تصمیم میگیرند با یکدیگر قرارداد سواپ تریدینگ منعقد کنند.
طبق قرارداد سواپ، شرکت A و شرکت B موظف هستند که مبالغ ۱ میلیون دلار و ۸۵۰۰۰۰ یورو را در آغاز معامله با یکدیگر تبادل کنند. علاوه بر این، طرفین باید سود پرداختی را نیز به صورت شش ماهه تبادل کنند.
شرکت A باید به روش پرداخت بهره با نرخ شناور مبالغ را در قالب یورو به شرکت B پرداخت کند، در حالی که شرکت B تعیین کرده که پرداختهایی با نرخ بهره ثابت در قالب دلار آمریکا را به شرکت A پرداخت میکند. در تاریخ سررسید، شرکتها توافق کردند که مبالغ اصلی را با همان نرخ (۱ دلار = ۰.۸۵ یورو) مبادله خواهند کرد.
انواع قراردادهای سواپ ارزی
مشابه سواپهای نرخ بهره، سواپهای ارزی را میتوان بر اساس انواع پایههای درگیر در قرارداد، طبقهبندی کرد. رایجترین انواع سواپ ارز شامل موارد زیر است:
- ثابت در مقابل شناور: یک قسمت از سواپ ارز بیانگر جریانی از پرداختهای نرخ بهره ثابت است در حالی که قسمت مقابل آن را جریانی از پرداختهای نرخ بهره شناور تشکیل میدهد.
- شناور در مقابل شناور (مبادله پایه): مبادله شناور در مقابل شناور معمولا به عنوان مبادله پایه نامیده میشود. در مبادله پایه، هر دو پایه سواپ نشان دهنده پرداختهای نرخ بهره شناور هستند.
- ثابت در مقابل ثابت: هر دو جریان قراردادهای سواپ ارزی شامل پرداخت نرخ بهره ثابت هستند.
برای مثال، هنگام انجام مبادله ارز بین USD به CAD، طرفی که تصمیم به پرداخت نرخ بهره ثابت برای وام CAD دارد، میتواند آن را با نرخ بهره ثابت یا شناور به دلار مبادله کند. مثال دیگر در مورد نرخ شناور است. اگر طرفی بخواهد نرخ شناور را با وام CAD مبادله کند، میتواند آن را با نرخ شناور یا ثابت به دلار نیز معامله کند.
نتیجهگیری سواپ تریدینگ
در این مطلب به بررسی سواپ تریدینگ پرداختیم و انواع سواپ را به شما معرفی کردیم. همچنین درباره کاربرد سواپ در معاملات ارزی صحبت کردیم و شما را با مفاهیم این حوزه آشنا کردیم. اگر شما هم جزو معاملهگران حرفهای بازار ارزها هستید که با سواپ کار میکنید، بدون شک مطالعه این مباحث آگاهی شما را تقویت خواهد کرد. امیدواریم مطالعه این مطلب برایتان مفید واقع شود.